Spiritual Significance of Religious Festivals: பங்குனி உத்திரத்தின் ஆன்மீக மகிமை (paṅkuṉi uttirattiṉ āṉmīka makimai – spiritual significance of panguni uthiram)

This is special day esoterically symbolizing the wedlock between the Divine Polarities - potential and kinetic aspects of Divinity, celebrated as the திருக்கல்யான வைபோகம் (tirukkalyāna vaibōgam - Sacred Wedlock) between the male and female aspects of Divinity.

For example, the Divine wedlock (wedding) ritual between Lord பரமசிவன் (paramasivan) & பார்வதி (pārvati) is celebrated very religiously across all over Tamil Nadu on the sacred day. Their wedding is believed to have taken place at श्री कैलाश (śrī kailāśa). The शिव महापुराण (śiva mahāpurāṇa) narrates in detail about this event.

This event is very religiously celebrated every year in many Shiva temples particularly the பங்குனி உத்திர மகோத்சவம் (panguni uttira mahōtsavam) celebrated at Mylapore ஸ்ரீ கபாலீஸ்வரர் திருகோயில் (sri kabālīsvarar tirukkōyil) is very famous. This fact is testified by none less than the great mystic saint poet and child prodigy - திருஞானசம்பந்த நாயனார் (tiru jñānasambandha nāyanār) in his soul melting தேவார பதிகம் (dēvāra patigam) - (#1977)

Original	Transliteration	Translation
மலி விழா வீதி மடநல்லார் மா மயிலைக் கலி விழாக் கண்டான், கபாலீச்சுரம் அமர்ந்தான் பலி விழாப் பாடல்செய் பங்குனி உத்தரநாள் ஒலி விழாக் காணாதே போதியோ? பூம்பாவாய்!	mali viṙā vīdhi mada nallār mā mayilaik kali viṙāk kaṇḍān kabālīssuram amarndhān pali viṙā pāḍal sei panguni uttira nāḻ oli viṙāk kāṇādē pōdhiyō? pūmpāvāi	PUmpaavai, O beautiful girl! would you go without having seen, on the streets of great Mayilai, always busy with festive crowds, the festival of panguni uththiram with its great sound of celebration, at which beautiful women sing and distribute alms, at the Lord's Kappalicharam shrine, centre of many festivals? Translation source Indra Visvanathan Peterson
Tamil Reference : திரு ஞானசம்பந்தர் தேவாரம் (tiru jñānasambandhar dēvāram) (1977)

Similarly, according to वाल्मीकि रामायण (vālmīki rāmāyaṇa), it is on the उत्तर फल्गुनि (uttara phalguni) day Lord श्री रामचन्द्र मूर्ति (śrī rāmacandra mūrti) is believed to have married सीता देवि(sītā devi).

Again, ஸ்ரீரங்கனாதர் (sriraṅganātar) weds கமலவள்ளி நாசசியார் (kamalavaḻḻi nāciyār) in the famous Vaishnava temple at உரையூர் (uraiyūr), near திருவரங்கம் (tiruvaraṅgam - Srirangam).

This concept of Divine marriage between essential polarity in nature is very beautifully dramatized in mystical poetry of bridal mysticism by ஆழ்வார் (āṙvār) saint - ஸ்ரீ ஆண்டால் நாச்சியார் (sri āṇḍāl nācciyār) in her epoch making mystical poetry - நாச்சியார் திருமொழி (nāchiār tirumoṙi), wherein she narrates to her தோழி (tvṙi - friend) her भावन (bhāvana - supramental contemplation) about her final communion as நாயகி (nāyagi - bride) with her beloved நாயகன் (nāyagan - male partner) viz, ஸ்ரீரங்கனாதர் (sriraṅganātar), by indulging in rigorous with the help and blessings of மன்மதன்/ कामन् (manmatan /kāman – Cupid, the lord of Love).

Original	Transliteration	Translation
வாரணம் ஆயிரம் சூழ வலம் செய்து நாரண நம்பி நடக்கின்றான் என்று எதிர் பூரண பொற்குடம் வைத்துப் புறமெங்கும் தோரணம் நாட்டக் கனாக்கண்டேன் தோழீ நான்	vāraṇam āyiram sūṙa valam seidunāraṇan nambi naḍakkinṟān enṟedirpūraṇa poṟkuḍam vaittup puṟam eṅgumtōraṇam nāṭṭak kanāk kaṇḍēṇ tōṙi ṇaan…mattaLam koṭṭa varisaṅgam ninṟūdamuttuḍait tāmam nirai tāṙnda pandal kīṙmaittunan nambi madusūdan vandu ennaikkaittalam paṟṟak kanāk kaṇḍēn toṙi! nān	Oh my dear sakhi! I had this wonderful dream; I saw nAraNan (SrI ra’nganAthan),surrounded by thousands of elephants, going around SrI villiputtUr. My father, periyAzhvAr, and the citizens of the village are ready to extend a grand welcome to Him with pUrNakumbhams placed on their heads. The whole village is decorated with tOraNams (streamers)to mark the festive occasion. ma’ngaLa vAdyams were being played; conches were being blown; under the canopy that was decorated with low-lying pearl strands, madhusUdanan took my right hand intoHis and did pANigrahaNam; Oh dear sakhi! I saw this in my dream next. Translation Courtesy Satagopan
Tamil Reference : நாச்சியார் திருமொழி (nāchiār tirumoṙi) (1)

Interestingly this day not only marks the sacred wedding events of Hinduism two greatest theological deities - परमशिव (paramaśiva) & महा विष्णु (mahā viṣṇu) with their consorts. But it is also the day associated with the Divine wedlock of their children. The Divine wedlock between தெய்வயானை (deivānai) who is none other than is none other than அமுதவல்லி (amudha valli) one of the two daughters of திருமால் / महा विष्णु (tirumāl/ mahā viṣṇu) and Lord முருகப்பெருமான் (murugapperumān) the son of பரமசிவன் (paramasivan) also is happened on this sacred day.

Again almost all திருமுருகன் கோயில்கள் (tirumurugan kōyilgaḻ - Lord Murugan shrines) will celebrate this event in a grand scale and among them the sacred shrine of திருபரங்குன்றம்(tirupparaṅkunṛam), considered to be the முதல் வீடு (mudhal vīḍu - first house) among the sacred அறுப்படை வீடுகள் (aṛupadai vīḍugaḻ). கந்த புராணம் (kanda purāṇam) gives a very detailed account of this marriage.

Original	Transliteration	Translation
செங்கம லத்திறை சிந்தையின் ஆற்றி அங்கையின் ஈந்திட ஆண்டகை கொண்ட மங்கல நாணை மணிக்களம் ஆர்த்து நங்கை முடிக்கொர் நறுந்தொடை சூழ்ந்தான் மாவொடு வாழை வருக்கைகொள் பைங்காய் தீவிய கன்னல் செறிந்திடு செந்தேன் ஆவருள் பாலிவை அண்டர்கள் செம்மல் மூவிரு மாமுக னைநுகர் வித்தான் வார்த்தொகை சூழ்தரு மத்தளி தக்கை பேர்த்த வலம்புரி பேரி கலித்த ஆர்த்தனர் வீரர் அருங்கண நாதர் தீர்த்தனை வந்தனை செய்து களித்தார் தண்டுள வண்ணல் சரோருக மேலோன் எண்டிசை பாலகர் இந்திரன் என்போன் அண்டர்கள் ஏனையர் ஆங்கவர் கோலங் கண்டு சிறந்தது கட்புல மென்றார். ஆயது போழ்தினில் அம்புய முற்றோன் காயெரி தந்து கலப்பைகள் கூவித் தூயம ணம்புரி தொன்முறை வேள்வி நாயக னைக்கொடு நன்றுசெய் வித்தான் உலகருள் காரணன் ஒண்ணுத லோடும் வலமுறை யாக வயங்கனல் சூழ்ந்து சிலையிடை யன்னவள் சீறடி தந்தான் மலரயன் உச்சியின் மேலடி வைத்தான் மாலினி காளிகள் மாமல ராட்டி பாலின் நிறத்தி பராயினர் சூழச் சாலினி மங்கலை தன்னொடு கண்டான் வேலினின் மாவினை வீழ எறிந்தோன். இவ்வகை மன்றல் இயற்றிய பின்னைத் தெய்வத மாதொடு செங்கதிர் வேலோன் அவ்வை யொடத்தனை அன்பொடு சூழ்ந்து வெவ்விதின் மும்முறை சேவடி தாழ்ந்தான்	seṅgamalattiṛai sindaiyin āṛṛ aṇaiyin īndiḍa āṇḍagai koṇḍa maṅgal nāṇai maṇikkaḻam āttu naṅgai muḍikkōr naṛtoḍai sūṙndān māvoḍu vāṙai varukkaikoḻ paiṅgāi tīviya kaṇṇal seindiḍu sentēn āvarūḻ pālivai āṇḍargaḻ semmal mūviru māmuganai nugar vittān। vārtogai sūṙndaru mattaḻi takkai pētta valampuri pēri kalitta ārdanar vīrar aruṅgaṇanādar tīrttanai vandanai sēṛttu kaḻittār। taṇḍula vaṇṇal sarōruga mēlōn eṇḍisai bālagar indiran enbōn aṇḍargaḻ enaiyar āṅgavar kōlaṅg kaṇḍu siṛandadu kaṭpula menṛār। āyuda pōṙdinil ambuyamuṛṛōn kāyeri tandu kalappaigal kūvit tūyamaṇam puritonmuṛai vēḻvi nāyaganaikoḍu nanṛseivittān। ulagaruḻ kāraṇan oṇṇudalōdum valamuṛaiyāga vayaṅganal sūṙndu silai yidai yannavaḻ sīṛaḍi tandān। malāyan ucciyin mēlaḍi vaittān। māmlini kāḻigaḻ māmalarāṭṭi pālin niṛatti parāyinar sūṙa sā;imi maṅgalai tannoḍu kaṇḍān vēlinin māvinai vīṙ eṛndōn। ivvaai manṛal iyaṛṛiya pinnait deivadamātoḍu seṅkadir vēlōn avvai yoḍattanai anboḍu sūṙnda vevidin mumuṛai sēvaḍi tāṙndān
Tamil Reference :கந்தபுராணம் (kandapurāṇam) (5.2.247-254)

Esoterically speaking these Divine marriage rituals highlight the essence of spiritual communion between the जीवात्म (jīvātma - bound soul) & the परमात्म (paramātma - divine soul) - in other words ஜீவ - சிவ ஐக்கியம் (jīva siva aikkiyam - soul-god communion). The devotional poetry highlighting such bridal mysticism in நாயகன் நாயகி பாவம் (nāyagan nāyagi bāvam - hero-heroine roleplay) is a common theme mystic traditions of many religious belief systems including the வைணவ ஆழ்வார் பாசுரங்கள் (vainava āṙvaar pāsurāṅgaḻ), சைவ திருமுறை பதிகங்கள் (saiva tirumuṟai padigaṅgaḻ), Sufi mystic poetry, bridal theology in Christianity (Bride of Christ) etc.

Incidentally today i.e. பங்குனி உத்திரம் (paṅguni uttiramum) is also the சுவாமி ஐயப்பன் ஜெயந்தி /श्री धर्मशास्ता महा अवतारधिनस्य (suvāmi aiyappan jeyanti /śrī dharmaśāstā mahā avatāradhinasya - Grand Incarnation day of Lord Aiyappa / Sri Dharma Shastaśrī) . Lord சுவாமி ஐயப்பன் (suvaami aiyappan) as the हरिहरपुत्र (hariharaputra – begotten son of Vishnu-Shiva) represents the महातत्त्व परमानन्दस्य (mahātattva paramānandasya – Supreme Principle of Transcendent Bliss) evolved out of the திருக்கல்யானம் (tirukkalyānam - Sacred Wedlock) between the निर्गुण / निश्कल (niśkala – potential/ being) & सगुण / शकल (śakala - kinetic/becoming) aspects of ब्रह्मत्व (brahmatva – Divinity).

Lord in योगसन (yogāsana – yogic pose)

In Vedantic terms, the duo represents सर्वसत् /सर्वव्याप्ति (sarvasat /sarvavyāpti – Omnipresence) & सर्वचित् /सार्वज्ञ (sarvacit /sārvajña- Omniscience) and in theological symbology as the தேவன் (dēvan – God) & the தேவி (dēvi – Goddess) principles and their mutual योग (yoga – union) leads to the third principle of आनन्द (ānanda - Bliss). We have already observed that this day is also celebrated as பங்குனி உத்திரம் (paṅguni uttiramum) ritualizing the मैथुन (maithuna - Sacred Wedlock) between शिव (śiva - Divine Father) & पार्वर्ति (pārvarti - Divine Mother) and முருகன் (murugan) as சோமஸ்கந்தன் (sōmaskandan) is the beloved குமரன்(kumaran – offspring) representing आनन्द (ānanda - Bliss)

Interestingly the same philosophy is reflected in the हरिहर पुराण (harihara purāṇa) as well, wherein the नारि तत्त्व (nāri tattva – female principle) is played by the हरि/ विष्णु (hari /viṣṇu). You may wonder, why essentially हरि (hari - a male principle) is used as disguise of a मोहिनि (mohini - female principle) here. In my opinion there is a hidden message here as well. It reiterates the fact that there is a man in a wo(man) or male in a fe(male). In other words, male and female principles are two sides of the same coin.
Thus, essentially it symbolizes the union of the Divine Polarity and their communion leads to Holy Trinity. Philosophically this union can be interpreted in many ways

सत् (sat - omnipresence) + चित् (cit - omniscience) = आननद (ānanada - omnibliss)
सत्यं (satyaṁ - truth / existence) + शिवं (śivaṁ - auspiciousness/benignity) = सुन्दरं (sundaraṁ - beauty)
அ /अ(a) + உ/उ (u) = ஓம்/ॐ (aum /OM)
உயிர் (uyir - soul) + மெய் (mei - body) = உயிர்மெய் (uyirmei - life)
पुरुष (puruṣa - spirit) + प्रकृति (prakṛti - matter) = प्रपञ्च (prapañca - world)
नाद (nāda - wave/ energy) + बिन्दु(bindu – particle / energy) = कला (kalā - manifestation)
शून्य (śūnya – void/zero) + अनन्त (ananta – boundless / infinity) = कैवल्य (kaivalya – absoluteness / singularity)
ஒளி (oḻi – light / visual) + ஒலி (oli – sound /verbal) = ஒலியொளி (olIoḻi - audiovisual)
देश (deśa - space) + काल (kāla - time) = निमित (nimiṭa – causality /dynamics)
वाचक/शब्द/ग्राहक (vācaka/śabda/grāhaka – ideation/subject/cognizer) + वाक्य /अर्थ/ग्राहय (vākya/artha/ grāhaya – refferent/object/cognized) = ज्ञान (jñāna – wisdom / knowledge)

Whenever I think of this divine wedlock I am only reminded of the following golden verse from रघुवम्स (raghuvamsa) composed by महाकवि कालिदास (mahākavi kālidāsa)

Original	Transliteration	Translation
वगर्थाविव संप्रकृतौ वागर्थ प्रतिपत्तये जगत् पितरौ वन्दे पार्वदिपरमेश्वरौ ॥	vagarthāviva saṁprakṛtau vāgartha pratipattaye jagat pitarau vande pārvadiparameśvarau\|\|	So that I might attain right knowledge and understanding of words and their meanings, I worship the parents of the universe, Parvati and Paramesvara (Siva), who are perfectly united just like words and their meanings.
Sanskrit Reference : रघुवम्स (raghuvamsa) (1)